شرایط عمومی بیمه مسئولیت مدنی متصدیان حمل داخلی

فصل اول - کلیات

ماده 1- اساس قرارداد: این قرارداد بر اساس قانون بیمه مصوب سال 1316 و قانون تجارت مصوب 1311 و سایر قوانین و مقررات مرتبط و پیشنهاد کتبی بیمه‌گزار (که جزء لاینفک این قرارداد است) بین بیمه‌گر و بیمه‌گزار منعقد گردیده است. آن قسمت از پیشنهاد بیمه‌گزار را که بیمه‌گر قبول نکرده و همزمان یا قبل از انعقاد قرارداد به طور کتبی به بیمه‌گزار اعلام نموده است، جزو تعهدات بیمه‌گر محسوب نمی‌شود.
ماده 2- تعاریف و اصطلاحات: صرف نظر از هر مفهوم دیگری که ممکن است داشته باشند، در این قرارداد با تعریف مقابلشان بکار رفته‌اند:
1- بیمه‌گر: مؤسسه بیمه‌ای است که با اخذ فعالیت از بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز به انجام عملیات بیمه در این رشته بوده و مشخصات آن در قرارداد درج شده است.
2- متصدی حمل: مؤسسه یا شرکت دارای پروانه فعالیت مجاز و معتبر از مبادی قانونی ذیربط است که در مقابل دریافت کرایه، انتقال کالا را از یک مبدأ معین به یک مقصد معین به عهده می‌گیرد.
3- بیمه‌گزار: متصدی حمل است که مشخصات وی در قرارداد درج شده و متعهد پرداخت حق بیمه است و مسئولیت مدنی او به عنوان متصدی رسمی حمل داخلی، بر اساس شرایط این قرارداد، بیمه شده است.
4- پروانه فعالیت: مجوزی است که توسط مبادی قانونی ذیربط برای شروع یا تداوم فعالیت شرکت یا موسسه حمل و نقل داخلی کالا صادر می‌شود.
5- حق بیمه: وجهی است که بیمه‌گزار در برابر اخذ پوشش و تعهدات بیمه‌گر به ترتیبی که در قرارداد مشخص می‌گردد، می‌پردازد.
6- بارنامه: سند کاشف از حقوق مالکیت است که جهت جابجایی محمولات بین شهری زمینی توسط مبادی قانونی ذیربط طراحی و چاپ و در اختیار مؤسسات و شرکت‌های حمل و نقل قرار گرفته و مواردی نظیر مشخصات محموله، نام و آدرس گیرنده و فرستنده و مشخصات وسیله حمل و حامل درآن درج می‌گردد.
7- وسیله حمل: وسیله نقلیه زمینی اعم از جاده‌ای و ریلی است که طبق ضوابط مبادی قانونی ذیربط مجاز به حمل بار در کشور می‌باشد.
8- ارزش محموله: قیمت واقعی محموله تحت پوشش در مبدأ است که بر اساس اظهار صاحبان محموله در بارنامه درج شده و مبنای محاسبه حق بیمه و خسارت است.
9- سرقت کلی: چنانچه هنگام توقف وسیله حمل و یا در غیاب راننده و یا از طریق راهزنی واقدام مسلحانه، محموله و وسیله حمل توأمان سرقت و از دسترس و اختیار راننده خارج شود سرقت کلی تلقی می‌گردد.
10- خیانت در امانت راننده: استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود نمودن عمدی محموله به قصد اضرار توسط راننده و کمک راننده‌ای که کالا برای حمل و تحویل در مقصد به آنها سپرده شده است.
11- جعل و تزویر اسناد: ساختن نوشته یا سند، ساختن مهر و یا امضای اشخاص رسمی و غیر رسمی، خراشیدن، تراشیدن، قلم بردن، اثبات یا سیاه کردن اسناد و مدارک حمل به قصد تقلب در خرید بیمه توسط صاحب کالا، متصدی حمل و یا مباشرین آنها.
12- مسئولیت مدنی تحت پوشش: مسئولیت مدنی بیمه‌گزار مصرح در قانون تجارت با رعایت شرایط این قرارداد.
ماده 3- موضوع قرارداد: جبران خسارت ناشی از مسئولیت مدنی بیمه‌گزار در قبال ارسال‌کنندگان و یا صاحبان کالا به استناد بارنامه‌های صادره که در اثر تحقق حوادث تحت پوشش این قرارداد باشد و بیمه‌گزار به عنوان متصدی حمل، مسئول جبران آنها شناخته شود.
ماده 4- شروع و خاتمه تعهدات بیمه‌گر برای هر حمل: پوشش بیمه پس از تکمیل بارگیری کالا در مبدأ و صدور بارنامه (هر کدام مؤخر باشد) آغاز می‌شود و همزمان با شروع تخلیه در مقصد مندرج در بارنامه خاتمه می‌یابد.
تبصره: در موارد خاص که بر اساس ضوابط و مقررات حمل و نقل جاده‌ای پیش از صدور بارنامه، حواله بارگیری توسط متصدی حمل صادر می‌گردد. با موافقت قبلی بیمه‌گر پوشش بیمه از زمان تکمیل بارگیری کالا آغاز می‌شود.
ماده 5- مدت اعتبار قرارداد: مدت اعتبار این قرارداد با رعایت موارد زیر یک سال شمسی است که تاریخ شروع و انقضای آن در قرارداد درج گردیده است. چنانچه هر یک از طرفین قرارداد حداقل یک ماه قبل از انقضای مدت اعتبار قرارداد، عدم تمایل خود را به ادامه قرارداد به طرف دیگر اعلام ننماید این قرارداد برای سال بعد خود به خود تمدید خواهد شد.
1- اعتبار قرارداد منوط به مهر و امضای آن توسط طرفین و پرداخت سپرده حق بیمه از طرف بیمه‌گزار است.
2- پس از انقضای مدت اعتبار قرارداد، تعهد طرفین نسبت به کلیه محموله‌هایی که بارنامه‌های آنها در مدت اعتبار قرارداد صادر شده است ادامه خواهد یافت.

فصل دوم - وظایف بیمه‌گزار 

ماده 6- بیمه‌گزار موظف است:
1- در پاسخ به پرسش‌های مکتوب بیمه‌گر همه اطلاعات مربوط به موضوع بیمه را با رعایت دقت و صداقت دراختیار وی قرار دهد. اگر بیمه‌گزار در پاسخ به پرسش‌های مکتوب بیمه‌گر عمداً از اظهار مطلبی خودداری نماید و یا عمداً بر خلاف واقع اظهاری بنماید قرارداد باطل خواهد بود ولو مطلبی که کتمان شده یا بر خلاف واقع اظهار شده است، هیچگونه تاثیری در وقوع حادثه نداشته باشد. در این صورت نه فقط وجوه پرداختی بیمه‌گزار به وی مسترد نخواهد شد بلکه بیمه‌گر می‌تواند مانده حق بیمه را نیز مطالبه نماید. حکم این بند حسب مورد برای هر حمل حاکم خواهد بود.
2- برای ثبت و ارائه اطلاعات مورد نیاز بیمه‌گر از نرم افزارهای مورد تایید وی استفاده نماید. هزینه تهیه نصب و پشتیبانی نرم افزار به عهده بیمه‌گر خواهد بود.
3- برای همه کالاهایی که در مدت اعتبار قرارداد حمل می‌کند به صورت مسلسل (پشت نمره) بارنامه صادر و مسئولیت خود را در قبال ارسال‌کنندگان و یا صاحبان آنها تحت این شرایط، بیمه نماید .
4- یک نسخه از تصویر (کپی) حواله مبادی قانونی ذیربط که برای دریافت بارنامه بنام وی (بیمه‌گزار) صادر می‌گردد را حداکثر تا پنج روز بعد از تاریخ صدور حواله به بیمه‌گر تحویل نماید.
5- ارزش محموله و میزان حق بیمه را در بارنامه درج کند.
6- فهرست کلیه بارنامه‌های صادره طی هر روز را با ذکر شماره سریال، مبدأ، مقصد، نوع و ارزش محموله و میزان حق بیمه به صورت الکترونیکی برای بیمه گر ارسال و حق بیمه مربوط به بارنامه‌های صادره را حداکثر تا پنج روز کاری پس از تاریخ صدور بارنامه به بیمه‌گر پرداخت نماید. در صورت عدم امکان ارسال الکترونیکی اطلاعات، بیمه‌گزار موظف است به ترتیبی که بیمه‌گر تعیین می‌کند مدارک فیزیکی فوق‌الذکر را ارسال نماید. چنانچه بیمه‌گزار به ترتیب مقرر در این بند مشخصات بارنامه‌های صادره را اعلام نکند یا حق بیمه مربوطه را ظرف مدت تعیین شده نپردازد، بیمه گر می‌تواند از پرداخت قسمتی و یا کل خسارت خودداری نماید.
7- در ذیل حواله بار، مشخصات راننده شامل نام و نام خانوادگی، شماره دفترچه کار، شماره گواهی‌نامه و کارت وسیله حمل و بیمه‌نامه، نشانی محل سکونت و شماره تلفن وی را درج نماید.
8- سوابق بارنامه‌های صادر شده در مدت اعتبار قرارداد را حداقل تا یک سال از تاریخ صدور نزد خود نگهداری نماید و هر زمان که بیمه‌گر درخواست نماید، اطلاعات مورد نیاز را دراختیار وی قراردهد.
9- مراقبت‌های لازم را که هر کس عرفاً از منافع خود به عمل می‌آورد نسبت به محموله و حفظ حقوق و منافع بیمه‌گر به عمل آورد و کالای مورد حمل را در مسیرهای مجاز و متعارف، با رعایت قوانین و مقررات حمل و نقل داخلی در مدت زمان متعارف حمل و به مقصد برساند.
10- در صورت وقوع حادثه موارد زیر را رعایت نماید:
10- 1- مراتب را دراولین فرصت و حداکثر تا پنج روز کاری بعد از تاریخ اطلاع از وقوع حادثه به بیمه‌گر اطلاع دهد و همکاری لازم را برای بازدید وارزیابی خسارت به عمل آورد.
10- 2- بیمه‌گزار نباید بدون موافقت بیمه‌گر در مورد مسئولیت‌هایی که تحت پوشش این قرارداد است، تعهدی به عهده گیرد و یا وجهی بپردازد مگر اینکه انجام این اقدام مورد موافقت بیمه‌گر قرار گرفته باشد.
10- 3- بدون اطلاع و موافقت کتبی بیمه‌گر، تغییری در وضعیت محموله خسارت دیده به عمل نیاورد مگر اقدامات و تغییراتی که برای نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت ضروری است و عرفاً باید انجام شود.
10- 4- در صورت دریافت هر گونه اوراق قضایی در خصوص مسئولیت تحت پوشش این قرارداد در اسرع وقت به بیمه‌گر اطلاع دهد.
11- اصل اسناد و مدارک زیر را در اسرع وقت به بیمه‌گر تسلیم نماید:
11- 1- گزارش مقامت انتظامی محل وقوع حادثه (در صورت وجود)
11- 2- بارنامه و صورت مشخصات محموله .
11- 3- فاکتور خرید محموله یا هر گونه مدارک معتبر دیگری که دال بر تعیین محموله باشد. در صورت عدم ارایه مدارک فوق ارزش کالای مشابه در مبدأ و در زمان حمل، مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت.
11- 4- هر گونه مدرکی که بیانگر ادعای خسارت از طرف ارسال‌کننده یا صاحب کالا باشد.

فصل سوم - تعهدات بیمه‌گر

ماده 7- بیمه‌گر طبق شرایط این قرارداد متعهد جبران خسارت‌هایی است که در نتیجه وقوع هر یک از حوادث تحت پوشش مانند حوادث زیر به محمولات مورد بیمه وارد شود و مسئولیت جبران آن به عهده بیمه‌گزار باشد.
1- تصادف و واژگونی و سقوط وسیله حمل و یا برخورد محموله با سایر اشیاء اعم از ثابت یا متحرک.
2- پرتاب شدن محموله از روی وسیله حمل.
3- آتش سوزی و یا انفجار محموله.
4- سرقت کلی محموله با وسیله حمل
تبصره: در مواردی که وقوع حادثه منجر به خسارت ناشی از استعمال مواد مخدر و روانگردان توسط راننده و یا کمک راننده باشد بیمه‌گر موظف است خسارت مربوطه را به بیمه‌گزار پرداخت نماید. سپس نسبت به بازیافت خسارت از مقصر حادثه اقدام نماید.
ماده 8- بیمه‌گر در هر یک از موارد زیر تا بیست درصد تعهدات خود متعهد جبران هزینه‌های زیر است، مشروط بر آنکه مجموع خسارت پرداختی و هزینه‌های موضوع این ماده از حداکثر تعهد بیمه‌گر بیشتر نشود:
1- هزینه‌های لازم و متعارف برای نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت پس از وقوع حوادثی که جبران زیان آنها در تعهد بیمه‌گر باشد.
2- هزینه متعارف دادرسی و دفاع از بیمه‌گزار در مراجع قضایی که در ارتباط با خطرات بیمه‌شده پرداخت شده باشد.
ماده 9- بیمه گر موظف است ظرف پانزده روز پس از دریافت مدارک لازم خسارت را پرداخت نماید. در مواردی که پرداخت خسارت پس از تکمیل مدارک مثبته از سوی بیمه‌گر، به تأخیر می‌افتد، طبق حکم ماده 522 آئین دادرسی مدنی عمل می‌شود.

فصل چهارم - موارد خارج از تعهد بیمه‌گر

ماده 10 - خسارت‌های مستثنی شده: جبران خسارت‌ها یا هزینه‌هایی که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در نتیجه عوامل زیر به کالای مورد حمل وارد آمده باشد در تعهد بیمه‌گر نیست مگر آنکه به نحو دیگری توافق شده باشد.
1- حوادث طبیعی مانند سیل، طوفان، زلزله، آتشفشان.
2- خسارت هنگام تخلیه و بارگیری.
3- جعل و تزویر اسناد و خیانت در امانت و هر نوع عمل عمد یا مجرمانه راننده و یا کمک راننده وسیله حمل.
4- ریزش، روندگی و آبدیدگی محموله، مگر آن که ناشی از خطرات مورد تعهد در قرارداد باشد.
5- سرقت کلی محموله بدون سرقت وسیله حمل.
6- سرقت قسمتی از محموله.
7- هزینه‌های نجات و دادرسی بیش از بیست درصد مازاد بر تعهدات تحت پوشش.
ماده 11- خسارتهای غیر قابل جبران: جبران خسارت در این موارد در تعهد بیمه‌گر نخواهد بود.
1- جعل اسناد و خیانت در امانت و هر نوع عمل عمد و یا مجرمانه بیمه‌گزار و کارکنان و نمایندگان وی (رانندگان و کمک رانندگان جزو کارکنان بیمه‌گزار محسوب نمی‌شوند)
2- جنگ، شورش، اعتصاب، بلوا، ضبط و مصادره.
3- تشعشعات رادیو اکتیو و فعل و انفعلات هسته ای .
4- عیب ذاتی و یا خودبخودسوزی کالاها.
5- عدم‌النفع و کاهش ارزش کالاها.
6- حمل کالاهای قاچاق و غیر مجاز و خسارت وارده به آنها.
7- نداشتن گواهینامه متناسب برای رانندگی وسیله حمل.
8- کاهش طبیعی وزن محموله
9- سرقت قسمتی از محموله مگر آنکه ناشی از حادثه تحت پوشش منجر به مصدومیت یا فوت راننده بوده باشد.

فصل پنجم - سایر موارد

ماده 12- نحوه فسخ قرارداد: هر یک از طرفین می‌توانند با اعلام کتبی و مهلت یک ماهه به طرف مقابل، قرارداد را فسخ نمایند.
ماده 13- خسارت سهم بیمه‌گزار:
1- در خسارت ناشی از سرقت کلی محموله در صورت توافق بیمه‌گر و بیمه‌گزار جبران حداقل ده درصد خسارت قابل پرداخت به عهده بیمه گزار خواهد بود و باید توسط وی به صاحب کالا پرداخت گردد.
2- در صورت پوشش خسارت ناشی از جعل اسناد و خیانت در امانت راننده جبران حداقل ده درصد خسارت قابل پرداخت به عهده بیمه‌گزار خواهد بود و باید توسط وی به صاحب کالا پرداخت گردد.
ماده 14- حق جانشینی: بیمه‌گر در حدودی که خسارت وارده را قبول یا پرداخت می‌کند در مقابل اشخاصی که مسئول وقوع حادثه یا خسارت هستند قائم مقام بیمه‌گزار خواهد بود و اگر بیمه‌گزار اقدامی کند که منافی با حق مزبور باشد در مقابل بیمه‌گر مسئول شناخته می‌شود.
تبصره - حق جانشینی در مورد خسارت‌های غیر عمدی ناشی از تقصیر یا قصور رانندگان بیمه‌گزار اعمال نخواهد شد.
ماده 15- مشارکت در منافع: در صورتی که در پایان هر دوره یکساله قرارداد مشخص شود که نسبت مجموع خسارتهای پرداختی و معوق به حق بیمه دریافتی هر قرارداد کمتر از پنجاه درصد است، بیمه‌گر می‌تواند حداکثر معادل ده درصد حق بیمه آن قرارداد را به عنوان مشارکت در منافع به بیمه‌گزار پرداخت نماید.
ماده 16- نحوه حل و فصل اختلافات: هر گونه اختلاف ناشی از تعبیر، تفسیر و یا اجرای این قرارداد، در صورتی که از طریق مذاکره حل و فصل نشود به کارشناس مرضی‌الطرفین ارجاع خواهد شد و رأی کارشناس مزبور قطعی و برای طرفین لازم‌الاتباع است. در صورتی که طرفین در مورد انتخاب کارشناس مرضی‌الطرفین به توافق نرسند، موضوع به هیأت کارشناسی که به نحو زیر انتخاب خواهد شد ارجاع می‌گردد.
1- هر یک از طرفین یک نفر کارشناس اختصاصی تعیین و به طرف دیگر معرفی می‌نماید.
2- کارشناسان اختصاصی قبل از بحث درباره موضوع مورد اختلاف به اتفاق، کارشناس دیگری را به عنوان سر کارشناس انتخاب خواهد نمود .
3- رأی هیأت کارشناسی با اکثریت آراء معتبر و برای طرفین لازم‌الاتباع خواهد بود.
4- در صورتی که هر یک از طرفین تا سی روز بعد از انتخاب و معرفی کارشناس طرف مقابل، کارشناس اختصاصی خود را تعیین نکند و یا کارشناسان اختصاصی تا سی روز در مورد تعیین سرکارشناس به توافق نرسند، هریک از طرفین می تواند حسب مورد از دادگاه ذی صلاح درخواست تعیین کارشناس یا سرکارشناس بنماید.
5- هر یک از طرفین در شروع رسیدگی، حق‌الزحمه کارشناس اختصاصی خود و پنجاه درصد از حق‌الزحمه سرکارشناس را پرداخت خواهند کرد و در خاتمه تمام هزینه‌های کارشناسی به عهده طرفی خواهد بود که رأی به زیان او صادر می‌گردد .
ماده 17- در مواردی که در این قرارداد ذکر نشده است بر اساس قانون بیمه، عرف بیمه و سایر قوانین جاری کشور جمهوری اسلامی ایران عمل خواهد شد.